Eski Yunanistan’ın ünlü matematikçi ve fizikçisidir. Sirakusa’da doğmuştur. Yaptığı savaş aletleri sayesinde Sirakusa Romalıların kuşatmasına iki yıl karşı koymuş, büyük bilgin, şehir Romalıların eline geçtiği sırada öldürülmüştür.
Mekanik ve hidrostatiğin kurucusu olan Arkhimides, çeşitli bilim konuları üzerine birçok yazılar yazmış olmasına rağmen, bunların ancak on dördü zamanımıza kadar ulaşabilmiştir. Bunlardan bazıları da eksiktir.
Arkhimides öğrenimini İskenderiye’deki ünlü matematik okulunda yapmıştı. Arkhimides’in meşhur sözleri arasında: «Bana kaldıracımı yerleştirecek bir yer bulun, dünyayı yerinden oynatayım» sözü en tanınmışlarından biridir. Onun en meşhur sözü de «Euraka !» . (Buldum !) dur. Bunun hikayesi şudur: Sirakusa Kralı II. Hiero tacının som altından olup olmadığını incelemesini Arşimet’ten istemişti. Bir gün Arşimet yıkanırken, vücudunun kurnada sulara gömülünce suların yükseldiğini, kurnadan taştığını gördü. Bunun sonucu olarak bir cismin suya girince kendi ağırlığı kadar bir suyu taşırdığı kanaatine vardı. Büyük bir heyecana kapılarak sokağa fırladı: «Eureka! Eureka!» ( Buldum! Buldum!) diye bağırarak koşmaya başladı.
Bunun üzerine, Arşimet, kralın tacını bir denemeye tutarak, tacın su içindeki ağırlığı ile aynı miktar su içinde aynı ağırlıkta som altın bir parçayı karşılaştırdı. Külçe altını bir kap içindeki suya batırarak külçenin çıkardığı su miktarını ölçtü. Sonra tacı suya batırıp çıkan suyu tarttı.
Arşimet’in işi bu yönden inceleyip halletmesi üzerine Kral Hiero tacı yapan kuyumcuyu sıkıştırdı ve adamın hilekarlığını ortaya çıkardı.
Arşimet Kanunu bu meselenin ortadan kalkmasından sonra büyük bilgin tarafından şu şekilde konulmuştur: «Suya batırılan bir cismin ağırlığı bu cismin yerini tuttuğu suyun ağırlığı kadar azalır.»
Arşimet’in fizik alanındaki buluşları terazi kanunu, eğik düzlem kanunu, ağırlık merkezi, Arşimet prensibi, özgül ağırlık v.b. yakıcı aynalar gibi günlük hayatta her an karşılaşılabilen faydalı ve önemli şeylerdir. Örneğin yapmayı başardığı savaş aletleri sayesinde Sirakusa’yı iki yıl Romalıların kuşatmasına karşı korumuştu. Çeşitli aynalardan meydana gelen bir sistemle adanın tepelerinden güneş ışığı ile limandaki düşman savaş gemilerini yakmayı başarmıştı. «Bana dayanabileceğim bir yer verin, dünyayı yerinden oynatayım» sözü de Arşimet’in kaldıraç kanunlarının imkanlarını belirtmek için söylediği bir sözdür.
Gene bir rivayete göre bu şehir düşman eline geçtiği şırada Arşimet kumların üzerinde bir geometri meselesi ile uğraşıyordu. O sırada Romalı askerlerden biri yanına yaklaştı. Arşimet: «Dairelerimi bozma!» diye bağırdı. Buna kızan Romalı asker büyük bilgini öldürdü.
Arşimet’in geometri konuları üzerine yazılmış birçok eserleri vardır. Bu eserler birçok dillere çevrilmiştir.
